BMW M12/13 – Ο κινητήρας τούρμπο που σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά

Τα τελευταία χρόνια, ύστερα από την αλλαγή το 2014 σε υπερτροφοδοτούμενα μοτέρ, υπάρχει μια σταθερή και έντονη συζήτηση γύρο από τους κινητήρες. Πριν λίγες μέρες μάλιστα είχαμε και την πρώτη μεγάλη συνάντηση για το που θα κατευθυνθούν οι κινητήρες του αθλήματος μετά το 2020. Επί της ευκαιρίας λοιπόν, ας δούμε ένα μοτέρ που σημάδεψε την πρώτη τούρμπο εποχή και ταυτόχρονα ήταν το δυνατότερο που παρουσιάστηκε ποτέ στο παγκόσμιο πρωτάθλημα Formula 1.

O λόγος για τον BMW M12. Πριν μπούμε όμως σε λεπτομέρειες, τι προηγήθηκε και φτάσαμε σε αυτόν;

Ο πρώτος κινητήρας με τούρμπο που παρουσιάστηκε ήταν Renault, το 1977. Αρκετά αποδοτικός αλλά όχι τόσο αξιόπιστος έδειξε ελάχιστα δείγματα για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Το 1981 η τεχνολογία είχε ωριμάσει και τα πλεονεκτήματα ήταν εμφανή, ενώ το 1985 όλο το grid χρησιμοποιούσε υπερτροφοδοτούμενους κινητήρες. Το 1986 μάλιστα απαγορεύτηκε η χρήση ατμοσφαιρικών, μου μέχρι τότε οι ομάδες είχαν την δυνατότητα να τρέξουν με μοτέρ 3 λίτρων. Έτσι ως μόνη επιλογή έμειναν οι 1.5 τούρμπο. Και τι επιλογή, με τους αριθμούς κυλίνδρων να είναι είναι χωρίς περιορισμούς, όπως περιορισμό δεν είχαν ούτε στην δύναμη αλλά ούτε και στις στροφές.

Το πανηγύρι δεν κράτησε πολύ μιας και το 1987 οι ομάδες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν 3.5 ατμόσφαιρα ξανά, ταυτόχρονα με τον πλέον περιορισμένο στα 4 bar 1.5 τούρμπο. Με την έλευση της σεζόν του 1989 τα τούρμπο απαγορεύτηκαν ολοκληρωτικά.

Ο λόγος; Η ανεξέλεγκτη δύναμη. Κατά την σεζόν του 1986, που είδαμε και τις πιο μεγάλες τιμές ιπποδύναμης, η ισχύς του Μ12/13/1 σε ρύθμιση κατατακτήριων έφτανε τα 1500 άλογα στα 6 bar, με πάνω από 1000 άλογα να είναι διαθέσιμα στον αγώνα λόγο φόβων αξιοπιστίας. Οι άλλες ομάδες δεν ήταν πολύ πίσω, αλλά ο Μ12 παραμένει ο πιο δυνατός κινητήρας που χρησιμοποίησε η BMW σε οποιαδήποτε εφαρμογή, αγώνες ή μη.

O Μ12 προήλθε από το μπλοκ του Μ10 που σχεδιάστηκε το 1960 για πολιτική εφαρμογή. Η αρχική του τοποθέτηση ήταν το BMW 1500 και έβγαζε 80 ολόκληρα άλογα, μένοντας στην παραγωγή για πάνω από 20 χρόνια και τρεισήμισι εκατομμύρια κομμάτια. Η μεγάλη μαγκιά του μπλοκ ήταν πως είχε σχεδιαστεί να έχει μεγάλη μεταβλητότητα και αντοχή, μιας και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για μοτέρ 2000 κυβικών, για αυτό και το είδαμε στα 1500, 1600, 2002, σειρά 3 και σειρά 5 του ‘60, ‘70 και ‘80. Ξεκίνησε από την 1500 το 1961 και έφτασε μέχρι την 318i E30 του 1985 οπότε και σταμάτησε η παραγωγή του.

Το 1980 η BMW πήρε την κατάσταση σοβαρά, και τα έδωσε όλα για το πρωτάθλημα της Formula 1. Οι άλλοι κατασκευαστές κινητήρων που πήραν μέρος στην «Μάχη της Πίεσης» όπως έμεινε στην ιστορία είναι οι Ferrari, Renault και φυσικά η Honda. Σίγουρα, βλέπαμε κινητήρες να εκρήγνιντε μέσα σε λίγους γύρους αλλά ταυτόχρονα έβγαζαν 1500 άλογα από 1500 κυβικά εκατοστά…

Το πιο επιτυχημένο σασί που μπήκε αυτός ο κινητήρας ήταν της Brabham. Υπό το άγρυπνο βλέμμα του μάστορα Gordon Murray, του ίδιου που αργότερα σχεδίασε την McLaren F1, ο κινητήρας μπήκε σε κλίση 74 μοιρών και το κέντρο βάρους του μονοθεσίου ήταν 70% πίσω ώστε να πατήσει όλη αυτή η δύναμη. Το αποτέλεσμα ήταν ένα πανέμορφο μονοθέσιο, σε σχήμα βέλους, που σε συνδυασμό με τις συγκεντρωμένες μάζες στην πλάτη του οδηγού το έκαναν μοναδικό.

Όπως αντίστοιχα ήταν και απίστευτα απαιτητικό στην οδήγηση. Τα πολύ λίγα κυβικά με τις τρελές πιέσεις της τουρμπίνας έδιναν τρομακτικά lag. Από την στιγμή ο οδηγός πατούσε το πετάλ του γκαζιού μέχρι το μονοθέσιο να σηκώσει τα 5 bar μεσολαβούσαν 2 δευτερόλεπτα. 2 δευτερόλεπτα που δεν γινόταν απολύτως τίποτα. Και ξαφνικά σε χτύπαγε όλη η δύναμη σαν τυφώνας. Η πλαγιολισθήσεις ήταν ο κανόνας, και ο τρόπος οδήγησης είχε μεταλλαχθεί σε μεγάλο βαθμό μιας και έπρεπε να πατάς το γκάζι πριν το apex ώστε να έχεις δύναμη στην έξοδο.

Η μηχανικοί της BMW μάλιστα είχαν δηλώσει πως τα μπλοκ προερχόταν από πολιτικά αυτοκίνητα που είχαν συμπληρώσει πάνω από 100.000χλμ ώστε κάθε αδυναμία είχε παρουσιαστεί, και ήταν έτοιμα να μπουν στην μάχη. Πριν το τωρινό ρεκόρ τελικής ταχύτητας που κατέχει η BMW με τον Montoya οδηγό, άνηκε πάλι στην BMW και ήταν 353χλμ/ω με οδηγό τον Gerhard Berger και κινητήρα – ποιόν άλλον – τον Μ12.

To 1983 κέρδισε και το πρωτάθλημα με οδηγό τον Nelson Piquet, και παρόλο την δύναμη και καινοτομία του κινητήρα δεν τα πήγε καλά όσο προχωρούσαν τα έτη. Το 1986 η Benetton με μοτέρ BMW τερμάτισε 6^η με πάρα πολλά προβλήματα στην ψύξη και την υψηλή κατανάλωση, πάνω και από τις άλλες δύο ομάδες (Arrows και Brabham)  που προμήθευαν οι Βαυαροί.

Την επόμενη χρονιά αποχώρησε οριστικά από την F1 μιας και η Honda ήταν καταιγιστική (η McLaren με μοτέρ Honda και οδηγό τον Senna ήταν 3.3 δευτερόλεπτα πάνω από τον δεύτερο) , παρέχοντας όμως υποστήριξη στις ομάδες που τον χρησιμοποιούσαν ακόμα μέχρι την τελική απαγόρευση.

Bonus: Ο Μ12 ξαναπαίρνει ζωή