Η οδήγηση δεν συσχετίζεται με το χρωμόσωμα Y

Ο David Coulthard επισκέφθηκε πρόσφατα τη χώρα μας για να προωθήσει την πρωτοβουλία «More Than Equal», της οποίας υπήρξε συνιδρυτής. Σκοπός της είναι να εντοπίσει τις καλύτερες γυναίκες οδηγούς αγώνων παγκοσμίως και σε συνεργασία με μερικούς εκ των κορυφαίων γυμναστών, προπονητών, φυσιοθεραπευτών και ψυχολόγων να προετοιμάσει την επόμενη γυναίκα που θα αγωνιστεί στη Formula 1 στο εγγύς μέλλον. Με αφορμή αυτό το γεγονός, ας εξερευνήσουμε τα αίτια πίσω από την απουσία γυναικών πιλότων από την F1.Οι προκάτοχοι

Γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος κανονισμός που να απαγορεύει στις γυναίκες να οδηγήσουν στη Formula 1, κάτι που συνέβη σε Grand Prix μόλις σε δύο περιπτώσεις στο παρελθόν. Η πρώτη ήταν η ιστορική Maria Teresa de Filippis, που αγωνίστηκε σε πέντε Grand Prix από το 1958 ως το 1959. Αποσύρθηκε συντετριμμένη το 1959 μετά τον τραγικό θάνατο του Jean Behra της Porsche σε υποστηρικτικό αγώνα για το Γερμανικό Grand Prix. Μάλιστα το 1958 ο αλυτάρχης του Γαλλικού GP της απαγόρευσε τη συμμετοχή λέγοντας πως «το μόνο κράνος που επιτρέπεται να φορά μια γυναίκα είναι αυτό του κομμωτηρίου»!

Η έτερη γυναίκα που συμμετείχε σε αγώνα της Formula 1 είναι η επίσης Ιταλίδα Maria Grazia Lombardi γνωστή κι ως «Lella» Lombardi. Έτρεξε σε 17 Grand Prix από το 1974 ως το 1976, και μάλιστα κατάφερε ένα Top 6 τερματισμό στο Ισπανικό Grand Prix του 1975, που της έδωσε και μισό βαθμό, ο μοναδικός που έχει κερδίσει γυναίκα ως σήμερα. Μετά την F1 συμμετείχε για αρκετά χρόνια στους αγώνες αντοχής κερδίζοντας το 6 hours of Pergusa και το 6 hours of Vallelunga, ενώ 4 φορές συμμετείχε στο Le Mans με δύο τερματισμούς!

Αυτό ήταν πριν από 46 χρόνια, έκτοτε καμία γυναίκα δεν πήρε μέρος σε Grand Prix της Formula 1. Η έσχατη συμμετέχουσα σε δοκιμαστική περίοδο Grand Prix ήταν η Susie Wolff, σύζυγος του Toto Wolff. Συνολικά το έπραξε τέσσερις φορές από το 2012 ως το 2015, ως test driver της Williams. Μάλιστα ο Toto θα δήλωνε εκ των υστέρων ότι βάσει χρόνων άξιζε να της δοθεί μια θέση στην ομάδα, αλλά η Williams αρνήθηκε να πάρει αυτό το ρίσκο.

Η W Series, οι απόντες χορηγοί, κι η κριτική

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να ανοίξουν οι πύλες της F1 και στις γυναίκες, με βασικότερη πρωτοβουλία αυτή της W Series που ξεκίνησε το 2019, η οποία εξασφαλίζει ότι οι πιλότοι της μπορούν να τρέξουν χωρίς χρηματοδότηση εν αντιθέσει με τη Formula 1.

Παράλληλα διάφορα σημαντικά πρόσωπα της F1 τρέχουν προγράμματα όπως το «Dare To Be Different» του Toto Wolff, που δίνει την ευκαιρία σε γυναίκες μικρής ηλικίας να βρεθούν σε αγωνιστικές εκδηλώσεις ή να αγωνιστούν στα καρτ, ενώ η Susie, είναι πρέσβειρα του «FIA Girls on Track».

Όμως η W Series, όπως ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες, δεν θα φτάσει ως το προγραμματισμένο τέλος της σεζόν, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Η Catherine Bond Muir, διευθύνουσα σύμβουλος της W Series αποκάλυψε πως σκοπεύει να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση για το 2023, και πως θα πληρώσει στις οδηγούς τα χρηματικά έπαθλα ως είθισται. Κι εδώ βρίσκεται ένα από τα βασικότερα εμπόδια που θα συναντήσει μια γυναίκα στο δρόμο για την Formula 1, η απουσία χορηγού.

Η Sophia Flörsch, που αγωνίστηκε στην Ευρωπαϊκή Formula 3, σε συνέντευξη της το 2021 ανέλυσε το ζήτημα ως εξής. Οι χορηγοί δεν είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν χρηματοδοτώντας μια γυναίκα, επειδή καμία δεν έχει αναδειχθεί νικήτρια. Κι αυτό δεν σχετίζεται με τις ικανότητες, αλλά με την οικονομική αδυναμία μίας πιλότου να ολοκληρώσει τη σεζόν πλήρως αφοσιωμένη στο racing. Παράδειγμα η Abbi Pulling, οδηγός της ακαδημίας της Alpine, που αγωνίστηκε στην F4 το 2021, και αναγκάστηκε να αποχωρήσει μετά το πέρας της σεζόν λόγω έλλειψης χορηγών.

Τα χρήματα κάνουν τη διαφορά, είτε πρόκειται για Formula 1 είτε για τις υποστηρικτικές κατηγορίες. Η Flörsch, για παράδειγμα, είχε προϋπολογισμό μόλις 700.000 ευρώ για το ξεκίνημά της στη Formula 3, μόλις το μισό από αυτό που είχε στη διάθεσή της η κορυφαία ομάδα. «Συνεπώς, δεν έφερα κορυφαία αποτελέσματα», είπε. «Και, επειδή δεν είχα τις μεγάλες επιτυχίες, δυσκολεύομαι να βρω χορηγούς συγκριτικά με έναν άνδρα οδηγό. Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι ενοχλητικός».

Το project της W Series έχει δεχθεί κριτική μεταξύ άλλων. Η  οδηγός του British IndyCar Pippa Mann σε δηλώσεις της τόνισε πως ουσιαστικά η σειρά αγώνων διαχωρίζει τις γυναίκες από τους άνδρες οδηγούς, αντί να τις προωθεί. Η Charlie Martin, transgender οδηγός αγώνων αντοχής θεωρεί ότι με τον ίδιο τρόπο που στους αγώνες μπορούν να συμμετέχουν άνθρωποι ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκείας και ηλικίας, έτσι θα έπρεπε να είναι και με το φύλο, κάτι που δεν εξασφαλίζει η W Series.

Εν τούτοις, αδιαμφισβήτητο παραμένει το γεγονός ότι η W Series έχει επαναφέρει το ζήτημα των γυναικών οδηγών  στην F1 ξανά στο προσκήνιο, κι αυτό είναι μια πρώτη νίκη. Όμως οι Mann και Martin κατά βάση δεν έχουν άδικο. Όσο κι αν είναι η μοναδική σειρά αγώνων με σκοπό να αναδείξει γυναίκες πιλότους, η νίκη τους δεν σημαίνει ότι θα πάρουν μια θέση στην F3 ή την F2, που πρακτικά τα αυτοκίνητα έχουν ίδια χαρακτηριστικά και άρα την ευκαιρία να αποδείξουν ότι είναι ισάξιες με τους άνδρες ομόλογούς τους.

Είναι λοιπόν μια νίκη και ταυτόχρονα το τέλος της διαδρομής. Κι ας μην ξεχνάμε πως ήδη τα specs των μονοθεσίων στην W Series είναι σχεδόν ίδια με αυτά της F3, επομένως κάλλιστα θα μπορούσαν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους εκεί, αν βρισκόταν ο χορηγός.

Η αλλαγή πλεύσης της F1, κι η Jamie Chadwick

Τίθεται λοιπόν και θέμα νοοτροπίας των ιθυνόντων της Formula 1 καθώς είναι ένα σπορ καθαρά ανδροκρατούμενο. Οι περισσότεροι από τους ισχυρά ιστάμενους είναι πρώην οδηγοί, προερχόμενοι από μια άλλη εποχή όπου η εικόνα μιας γυναίκας σε μονοθέσιο F1 είναι εκτός πραγματικότητας, όπως αυτή της de Filippis. Πάρτε για παράδειγμα τον Bernie Ecclestone που είπε το 2016 ότι «κανείς δεν μπορεί να πάρει στα σοβαρά μια γυναίκα σε μονοθέσιο», μια δήλωση που αναγκάστηκε να μαζέψει γρήρορα, και δεσμεύτηκε να συνδράμει τις προσπάθειες της Susie Wolff.

Ο Stefano Domenicalli πρόσφατα ρωτήθηκε για το ζήτημα και δήλωσε πως το να αγωνιστεί μια γυναίκα στην F1 μέσα στα επόμενα 5 χρόνια είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας για λόγους διαδικαστικούς, και ζήτησε υπομονή. Η Bond Muir συμφώνησε με τον Domenicalli λέγοντας πως η πρωτοβουλία της W Series είναι ολοκαίνουρια, και πρέπει να σταθεί γερά στα πόδια της πριν προωθηθούν γυναίκες στις μικρότερες κατηγορίες της F1. Εξίσου σημαντικό θεωρούν και οι δύο το να ζυμωθεί στο μυαλό του κόσμου η ιδέα μιας πιλότου στην F1, και να αγκαλιάσει την W Series.

Ακόμα κι αν οι βάσεις δεν έχουν τεθεί ώστε ο οργανισμός της F1 να δεχθεί γυναίκες, τουλάχιστον ο δρόμος έχει αρχίσει να στρώνεται ή έστω να σχεδιάζεται. Όμως υπάρχει κάποια που στοχεύει να βρεθεί σε μονοθέσιο F1 μέσα στα επόμενα 5 χρόνια και να βγάλει λάθος τον Domenicalli, και δεν είναι άλλη από την Jamie Chadwick, τρεις φορές πρωταθλήτρια της W Series, και η επικρατέστερη υποψήφια για μια μελλοντική θέση στην F1.

Ήδη είναι development driver για την ομάδα της Williams, και θεωρεί ότι το μόνο που της λείπει για να αρχίσει να ανεβαίνει είναι ο χρόνος πίστας. Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα σε αυτή την προσπάθεια είναι η Superlicense. Οι 40 βαθμοί που απαιτούνται για να βρεθείς στην F1 είναι πολλοί όταν η ίδια έχει μόνο 25, και οι 10 από αυτούς θα διαγραφούν σε λίγο καιρό (είναι από την 4^η θέση στην Asian F3 Series 2019/2020).

**Σημείωση: Ο Διεθνής Αθλητικός Κώδικας της FIA αναφέρεται μόνο σε «αυτός/he» στη διαδικασία αίτησης για Superlicense, τυπογραφικό λάθος ή όχι;

“Μια γυναίκα δεν θα άντεχε σε μονοθέσιο F1”

Και φτάνουμε στη συχνότερη επιχειρηματολογία όσον αφορά αυτό το θέμα, που δεν είναι άλλη από την ανεπαρκή σωματική ικανότητα των γυναικών για αυτό το επίπεδο. Τέτοιους ενδοιασμούς έχουν τόσο η Chadwick όσο και η Susie Wolff, που δεν το θεωρούν αδύνατο αλλά ταυτόχρονα είναι κάτι που δεν έχει δοκιμαστεί. Επιπλέον, η Chadwick προβληματίζεται με τον σχεδιασμό των μονοθεσίων, αφού το cockpit μπορεί να μην είναι άνετο για μια γυναίκα καθώς έχουν γενικά μεγαλύτερους μηρούς, και το τιμόνι να είναι δύσχρηστο αν τα χέρια μιας γυναίκας είναι μικρότερα.

Είναι επίσης γνωστό πως η G-force που δέχονται οι πιλότοι της F1 διανέμεται κυρίως στο κεφάλι και τους ώμους, και είναι της τάξεως των 3.5-4 G. Για αυτό και οι φαρδύτεροι ώμοι, όπως και η μεγαλύτερη δύναμη στον κορμό μπορεί να αποτελούν πλεονέκτημα έναντι των γυναικών ομόλογών τους. Επίσης επικρατεί η πεποίθηση ότι οι γυναίκες γονιδιακά μιλώντας έχουν χειρότερα αντανακλαστικά, κάτι που είναι απαραίτητο για μια πιλότο της F1.

Όμως καλύτερα να μιλήσουμε με επιστημονικά δεδομένα για αυτά τα θέματα:

1. Έρευνα του 1986 μελέτησε την αντοχή ανδρών και γυναικών στην G-force, με σκοπό να αποδείξει ότι οι γυναίκες δεν θα έπρεπε να αποκλείονται από πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών για αυτό το λόγο. Τα ευρήματα ήταν ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στην αντοχή μεταξύ των δύο φύλων. Αντ’ αυτού η αντοχή επηρεάζεται αρνητικά από το ύψος και θετικά από το βάρος, ενώ η εμμηνόρροια δεν παίζει κανέναν ρόλο. Υπενθυμίζω ότι οι πιλότοι μαχητικών αεροσκαφών μπορεί να δεχτούν 8 ή 9 G και ναι μεταξύ αυτών υπάρχουν και γυναίκες.
2. Έρευνα που εκδόθηκε το 2011 μελέτησε το χρόνο αντίδρασης των σπρίντερ που αγωνίστηκαν στους Ολυμπιακούς αγώνες του Πεκίνου του 2008. Ενώ τα ευρήματα εκ πρώτης όψεως μαρτυρούν καλύτερο χρόνο αντίδρασης από τους άνδρες, οι ερευνητές αναλύουν ότι αυτό οφείλεται στον τρόπο που μετριέται η δύναμη αντίδρασης στον βατήρα εκκίνησης, κι όχι στην νευρολογική ικανότητα αντίδρασης. Μάλιστα ο χρόνος επιτάχυνσης των γυναικών ήταν μικρότερος. Επομένως αυτό που δίνει πλεονέκτημα στο ανδρικό φύλο όσον αφορά τα αντανακλαστικά είναι η καλύτερη μυϊκή διάπλαση, ένα πλεονέκτημα που μπορεί να μειωθεί από την προετοιμασία, ειδικά στην F1 που δεν απαιτείται extreme σωματοδομή.

Ακόμα και στα πεντάλ του γκαζιού και του φρένου, που απαιτείται δύναμη της τάξης των 80-90 κιλών κάθε φορά για να επιταχύνει ή να επιβραδύνει το αυτοκίνητο, μια καλά γυμνασμένη αθλήτρια μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτά τα στάνταρ. Κι ας μην ξεχνάμε πως το κάτω μέρος του σώματος είναι το δυνατό σημείο πολλών γυναικών.

Η πρωτοβουλία της Alpine και το χρέος όλων μας

Για να ξεπεραστούν στερεότυπα σαν τα προαναφερθέντα, η Alpine υλοποίησε το πρόγραμμα Rac(H)er, για να προωθήσει νεαρές γυναίκες από τις κατηγορίες καρτ, και να τους δώσει τα εργαλεία ώστε να βρεθούν μια μέρα στο υψηλότερο επίπεδο. Η διάρκεια του προγράμματος θα είναι 8 έτη, ενώ ο Laurent Rossi δήλωσε πως σε συνεργασία με το Paris Brain Institute θα διεξάγουν έρευνες για να απομυθοποιήσουν ισχυρισμούς και ψευτο-επιστημονικά δεδομένα που κρατούν τις γυναίκες μακριά από τα Motorsports.

Όμως παρά τις πρωτοβουλίες, τα προγράμματα και το project της W Series, υπάρχει κάτι βαθύτερο που πρέπει να αλλάξει κι αυτό είναι η στάση μας απέναντι στις γυναίκες οδηγούς είτε είναι σε μονοθέσιο F1 είτε σε ένα απλό αυτοκίνητο πόλης. Να ενθαρρύνουμε τα νεαρά κορίτσια να ασχοληθούν με τα Motorsports, να δούμε το Grand Prix μαζί τους, να τις πάμε στην πίστα καρτ για μια πρώτη γνωριμία με το άθλημα, να τους δώσουμε τη σωστή οδηγική παιδεία, και να μην τις αποθαρρύνουμε μόνο και μόνο επειδή δεν έχουν το Y χρωμόσωμα. Άλλωστε η ικανότητα οδήγησης δεν είναι συνδεδεμένη μαζί του.